Visie van de architect en beschrijving, ontstaan “Tuinwijk” nu Krekenbuurt
Uit: Krekenbuurt 30 jaar!
Visie van de architect
Oorspronkelijk was in het toenmalig bestemmingsplan de mogelijkheid aanwezig om woningen in rijtjes te realiseren. Zoals gezegd het gerealiseerde ontwerpbouwplan van de ‘154 woningen te ZwolIe’ werd in alle vrijheid door de architect ontworpen en door de opdrachtgever ‘Bouwbureau voor Bedrijven en Instellingen’ ruimhartig aanvaard, ondersteund en mede gedragen onder andere naar de instanties van de gemeente Zwolle. Woningtypes werden ontworpen in twee en drie woonlagen al of niet met plat dak of tentdak voorzien van een dubbelwandige kunststof koepel boven de wenteltrap (draaiende beweging). De entrees van de woningen aan een half besloten plein alwaar tevens de functies parkeren en kinderspeelplaats zijn aangebracht. Het besloten plein in dubbele haak-vorm met open einden onder andere ten behoeve van voetgangers. Aan de buitenzijde van de haakvormen zijn de woonverblijven als; tuinkamer, woonkamer, vide naar de woonkamer direct grenzende aan de groenvoorziening ofwel de tuinen van de woningen. Er waren in die periode geen toekomstige bewoners welke ons iets konden vertellen hoe graag iets aan het ontwerp toegevoegd of weggelaten kon worden. Toekomstige bewoners werden eerst kopers. Kopers van iets hetwelk optekening en/of brochures te koop werd aangeboden. Sommige kopers/bewoners vertrokken na een poosje naar elders. Vanaf de eerste koper was het voor deze duidelijk dat de opdrachtgever het gehele ontwerpplan, bebouwing en het buitengebeuren wenste te realiseren (en te onderhouden) zoals dat in het ontwerpplan is aangegeven. De bewoners hebben van meet af aan deze gedachte zeer goed begrepen, opgepakt en gedragen en bestuurlijk ondergebracht in het ‘O.E.G.’ ofwel ‘Ons Eigen Groen’. Door de inzet, het samengaan van de bewoners om het eens ontworpen en gerealiseerde plan zo te doen zijn zoals het zich thans na dertig jaren toont ofwel duidelijk aanwezig is, alle dank en met zeer veel hulde van ons bureau met een hartelijke felicitatie tot slot. Zeer te vermelden in deze dat we dank verschuldigd zijn aan; ‘BBI’ te Delft, Bouwbedrijf Moes te Zwolle, Graphorn te Rotterdam, Gemeentebestuur van Zwolle. Niet als mosterd na de maaltijd doch een opmerking in deze wensen we te maken en wel dat het uitkristalliseren van gedachten tot een woonomgeving zoals aanwezig in ‘De Kreken’ enkel en alleen kan plaats vinden als ontwerpen bereidwillig worden ontvangen door opdrachtgevers en overheidsinstanties om aldus gezamenlijk te werken aan de realisatie.
Met dank, Bureau Benno Stegeman b.v. Teteringen / Breda, april 2005
De filosofie in de zeventiger jaren
Democratisering, individualisering en emancipatie maakten dat de weerzin groeide tegen de architectuur van de jaren vijftig en zestig van de vorige eeuw. In die jaren moest de grote woningnood worden opgelost door de bouw van grote flatgebouwen in nieuwbouwwijken. De inrichting van deze wijken werden planologisch bepaald. In de zeventiger jaren wilden de burgers meepraten over waar ze woonden. Er werden wijk-gemeenschappen opgericht die erin voorzagen dat er rechtstreeks contact ontstond tussen de bewoners en de overheden. Uit die tijd stamt ook de Wijkgemeenschap Aa-landen. De burgers zetten zich aftegen de uniformiteit en de grootschaligheid van de toenmalige nieuwbouw. Ze wilden kleinschaliger, meer gedifferentieerde bouw en herkenbare buurten die niet hoefden te passen in een groter planologisch ontwerp. De kwaliteit van de woningen werd belangrijker dan de kwantiteit, de eigen buurt belangrijker dan de stad als geheel. De architect, Benno Stegeman heeft op deze visie uitstekend kunnen inspelen met zijn diverse plannen, o.a in Zoetermeer en Zwolle. Hij stond op het standpunt dat je totaalplannen moet ontwerpen die ingaan op de omgeving en de soort mensen.
Ontstaan plan Krekenbuurt
De Hollandse Beton Groep (HBG sinds 2002 BAM) had het stuk grond tussen Merwedelaan, Volkerak, Zijpe en Dollard in optie voor woningbouw. De HBG kwam bij architect Benno Stegeman met de vraag of hij een plan voor het stuk grond wilde ontwerpen. Stegeman die in Zoetermeer met het Bouwbedrijf voor Bedrijven en Instellingen (BBI) had samengewekt, vroeg of het BBI ook de bebouwing van dit stuk grond in Zwolle voor zijn rekening wilde nemen. De heer Van Spiegel van het BBI gaf vervolgens Stegeman de opdracht voor een bebouwingsplan. Hij kreeg van het BBI daarin de vrije hand. Het inmiddels ontworpen plan voor de krekenbuurt, toen nog “Tuinwijk” geheten, omdat de straatnamen nog niet bekend waren, kwam zeer goed over bij de Gemeente Zwolle.
“De samenwerking met de verantwoordelijke ambtenaren van de gemeente was uiterst plezierig”, volgens de heer Stegeman. Door het enthousiasme van de gemeente voor Stegemans plan, kreeg hij ook de opdracht om een bebouwingsplan voor de Oostrand, richting Aa, te maken. Dit moest qua structuur en bouw aansluiten bij “Tuinwijk”. Echter, dit plan werd afgekeurd, omdat het niet strookte met de visie van de gemeente.
Eerst gevoel en dan techniek
Volgens Benno Stegeman moet je eerst het gevoel, het idee, hebben voor wat je wilt ontwerpen. Daarna ga je denken over hoe je dat gestalte gaat geven. Zo ontstonden de binnenpleinen die met elkaar verbonden werden. De woonpleinen vormen een overgang van de werkplek naar de woning, een eiland van rust. Je draait de sleutel van de woning om en je bent thuis. De ruimte buiten de woonclusters moest gemeenschappelijk gebied worden. Samen wonen betekent gezamenlijk beheer van dit gebied. Zo’n visie ontstaat door mensen te ontmoeten en aan te voelen hoe men leeft en wil leven. Deze uitgangspunten vormden het groeiproces in het ontwerp. Het Zoetermeerse ontwerp vormde hierbij eveneens een uitgangspunt.
Totaalplan
Benno Stegeman heeft ernaar gestreefd een totaalplan te ontwerpen. De realisatie daarvan is vaak afhankelijk van positieve en negatieve adviezen en van besluiten van ambtenaren en wethouders. Zoals reeds eerder gezegd sloot de architect met het ontwerp voor “Tuinwijk” uitstekend aan bij de woonvisie van de zeventiger jaren door een totaalontwerp te maken met 154 huizen.
Het begrip kwaliteit komt tot uitdrukking in de materiaalkeuze en de bouwwijze. Als materialen werden mangaansteen en hardhout gebruikt. De muren van de gevels en tussen de woningen werden als spouwmuren uitgevoerd. Betonvloeren en daken werden per woning onderbroken om geluidshinder van de buren te voorkomen. Door het groen van de eigen tuinen, de doorzichtlijnen, de groenstroken en de wandelpaden wordt het idee van buiten wonen in een eigen omsloten omgeving versterkt.
Behalve de buitenkant van de huizen en het groenplan heeft Benno Stegeman in hoofdzaken meegedacht over de binnenkant van de huizen, zoals vinyl in de natte ruimten en de touwleuning langs de koepeltrappen. Samen met een groenarchitect, de firma Graphorn B.V. te Rotterdam, heeft Stegeman een basisgroenplan opgesteld met soorten en aantallen bomen en struiken voor het gezamenlijk groen en de privétuinen. Ook de bestratingswijze en de soort bestratingssteen hebben zijn aandacht ten volle gehad.